Badania nad krzyżami i kapliczkami przydrożnymi na podstawie przekazów świadków historii
Abstrakt
Od czerwca do września 2018 r. jedna z gminnych bibliotek publicznych na wschodzie Polski realizowała projekt dokumentacyjny, poświęcony krzyżom i kapliczkom przydrożnym. Informacje na temat tych małych form architektury sakralnej były gromadzone dzięki przekazom świadków. Następnie opublikowano album, w którym zamieszczono zdjęcia obiektów, opatrzone krótkimi opisami, powstałymi na bazie wspomnień fundatorów i przedstawicieli lokalnej społeczności. W artykule na przykładzie tego projektu przedstawiono wybrane problemy badań nad historią lokalną na podstawie przekazów świadków. Wykazano zarówno zalety takich działań (aktywizacja lokalnych społeczności, wzbudzanie zainteresowania wiedzą o przeszłości, wzbudzanie dialogu społecznego), jak i niebezpieczeństw, które mogą się z tym wiązać (nadużycia, zawłaszczanie opowieści).
Bibliografia
Antolak M., Szyszkowski W., Funkcjonowanie krzyża przydrożnego w krajobrazie kulturowym Polski, „Obiekty religijne w krajobrazie. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 21 (2013), s. 57–66.
Cosgrove D.E., Social formation and symbolic landscape, Madison 1998.
Fortuna-Antoszkiewicz B., Kimic K., Miejsce kapliczek i przydrożnych krzyży w krajobrazie terenów wiejskich Mazowsza „Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych O.L. PAN ”, 2007, s. 35–47.
Kapliczki i krzyże Podgórza Duchackiego, red. K. Duliński, Kraków 2012.
Kelley R., Public History. Its Origins, Nature and Prospects, „The Public Historian”, t. 1 (1978), nr 1, s. 16–28.
Krzyże i kapliczki przydrożne jako znaki społecznej, kulturowej i religijnej pamięci, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2011.
Kudela-Świątek W., Awangarda i outsiderzy: rozważania o polskiej historii mówionej pomiędzy historią publiczną a dyskusją akademicką, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, R. 5 (2015), s. 111–139.
Kulczyk S., Krajobraz i turystyka. O wzajemnych relacjach, Warszawa 2013.
Kurkowska-Budzan M., Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnej symbolizacji przeszłości, Kraków 2009.
Kurkowska-Budzan M., Informator, świadek historii, narrator: kilka wątków epistemologicznych i etycznych „oral history”, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, R. 1 (2011), s. 9–34.
Liżewska I., Kuprjaniuk S., Warmińskie kapliczki, Olsztyn 2012.
Lynd S., Oral History from Below, „The Oral History Review”, t. 21 (1993), nr 1, s. 1–8.
Myga-Piątek U., Krajobraz kulturowy. Aspekty ewolucyjne i typologiczne, Katowice 2012.
Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego, red. A. Kwaśniewska, t. 1–3, Gdańsk 2017.
Nijakowski L.M., Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008.
Pawelec L., Wielokulturowy wymiar kapliczek i krzyży przydrożnych, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”, 2004, z. 13, s. 243–252.
Portelli A., Intervistare il movimento. Il ’68 e la storia orale, [w:] Il Sessantotto. L’evento e la storia, t. 4, red. P.P. Poggio, Brescia 1990, s. 125–132.
Portelli A, Oral History in Italy, [w:] Oral History. An Interdisciplinary Anthology, red. D.K. Dunaway, W.K. Baum, AltaMira 1996, s. 391–416.
Oral History and Public Memories, red. P. Hamilton, L. Shopes, Philadelphia 2008.
Rybarczyk K., Bożemęki i kapliczki przydrożne – analiza stanu małej architektury sakralnej na Żuławach Wiślanych, [w:] Żuławy. Oswajanie krajobrazu kulturowego, red. A.W. Brzezińska, Poznań–Pruszcz Gdański 2011, s. 77–84.
Rybarczyk K., Krzyże i kapliczki przydrożne jako wyróżnik tożsamości kulturowej mieszkańców Żuław, [w:] Zachować podcień. Żuławy zapisane w krajobrazie i pamięci, red. A.W. Brzezińska, J. Poczobut, Gdańsk–Pruszcz Gdański 2010, s. 55–64.
Samuel R., Quarry Roughs, Life and Labour in Headington Quarry 1860–1920, [w:] Village Life and Labour, red. R. Samuel, London 1975, s. 139–262.
Stobiecki R., Mimo wszystko w obronie „polityki historycznej”, „Więź”, nr 671, (1/2018), s. 113–124.
Stolarz A., „Dzielenie się pamięcią”. Praktyka i teoria historii mówionej, Lublin 2016.
Traba R., Historia stosowana jako subdyscyplina akademicka. Konteksty i propozycja, [w:] Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. E. Domańska, R. Stobiecki, T. Wiślicz, Kraków 2014, s. 144–147.
Traba R., Historia stosowana. Pamięć i krajobraz jako nośniki badań i edukacji historycznej, [w:] Purda 1900–2006. Portret wsi, red. J. Pilecki, E. Traba, M. Kardach, Olsztyn 2008, s. 7–20.
Whelan Y., Mapping Meaning in the Cultural Landscape, [w:] Senses of Place: Senses of Time (Heritage, Culture and Identity), red. G.J. Ashworth, B. Graham, London–New York, 2005.
Wróbel M., Ewidencje krzyży, kapliczek i figur przydrożnych w zasobie Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego w Białymstoku, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, z. 19 (2013), s. 255–262.
Copyright (c) 2020 Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Wprowadzone na stronie dane użytkowników wykorzystywane są wyłącznie do celów umożliwiających wydawanie Wrocławskiego Rocznika Historii Mówionej. Dane w postaci adresów mailowych, nazw i innych informacji o użytkowniku nie będą udostępniane osobom trzecim w innym zakresie i do innych celów.
