Między deportacją a repatriacją. Granice w relacjach i wspomnieniach Sybiraków – ofiar deportacji w głąb ZSRR z lat 1940–1941
DOI:
https://doi.org/10.26774/wrhm.324Słowa kluczowe:
deportacje, repatriacja z ZSRR, radzieckie represje, memuarystyka, SybiracyAbstrakt
Wspomnienia i relacje ofiar radzieckich zsyłek to wartościowe źródło wiedzy o tragicznych losach obywateli polskich na Wschodzie, ale także o ich życiu na terenach pogranicza II RP. Wykorzystując bogactwo ich treści analizuję problem granic i ich przekraczania w okresie od deportacji w latach 1940–1941 do repatriacji w 1946 r. Interesują mnie przede wszystkim granice polityczne – te pomiędzy Polską a ZSRR. Jak wiemy, w okresie II wojny światowej uległy one zmianie. Refleksje towarzyszące Sybirakom podczas ich przekraczania w konkretnych okolicznościach politycznych w czasie deportacji, a następnie repatriacji znalazły swoje odbicie w materiale wspomnieniowym. Stosunek zesłańców do przekraczania zmieniających się granic pomiędzy Polską a ZSRR zależał bowiem przede wszystkim od ich własnych doświadczeń (sprzed wojny oraz czasów zsyłki) oraz perspektyw życiowych.
Pobrania
Bibliografia
Dąbrowska U., Perypetie budowlane, [w:] Sybir. Pamięć. Muzeum, red. S. Szarejko, T. Danilecki, Białystok 2021, s. 64–79.
Dobroński A.Cz., W pamięci dzieci, „Zesłaniec”, nr 34 (2008), s. 41–54.
Głowacki A., Kwestie życia religijnego w wybranych dziennikach polskich zesłańców z okresu II wojny światowej, [w:] Sybir. Wiara, nadzieja, przetrwanie, red. W. Śleszyński, Białystok 2017, s. 11–32.
Jackowska E., Deportacja na Sybir – psychiczne ślady cierpienia, „Zesłaniec”, nr 34 (2008), s. 55–68.
Januszkiewicz I., Nareszcie w Polsce, Świebodzin 2007.
Januszkiewicz I., Pamiętam. Wspomnienia dziecka wywiezionego w 1940 roku do Kazachstanu, Świebodzin 2004.
Kość K.E., Opieka medyczna w środowisku Polaków deportowanych do ZSRR w latach 1940–1941. Analiza relacji zesłańczych, [w:] Lekarze polscy na Syberii od XVIII do XX wieku, red. J. Supady, Łódź 2008, s. 157–181.
Kość-Ryżko K., Doświadczenia wywózki i życia na zesłaniu w relacjach Polaków wywiezionych z Kresów w latach 1940–1941, „Studia BAS”, nr 2 (34) (2013), s. 25–49.
Kowalska E., W poszukiwaniu interpretacji rzeczywistości zsyłkowej lat 1940–1941,„Niepodległość i Pamięć”, nr 5/2 (11) (1998), s. 199–215.
Kowalski G., Warunki życia codziennego na zesłaniu, „Zesłaniec”, nr 36 (2008), s. 25–48.
Machcewicz M., „Przecież jutro wyjedziemy do kraju, do Polski”. Życie codzienne polskich zesłańców na Syberii w latach 1940–1946, „Zesłaniec”, nr 62 (2015), s. 3–25.
Marciniak W., Długa droga do ojczyzny polskich repatriantów z obwodu kokczetawskiego (Kazachska SRR) w 1946 r., [w:] Mare integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego, t. IX: „Migracje. Podróże w dziejach”. Współczesność. Monografia oparta na materiałach z VII Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego, Wolin, 26–28 lipca 2014, red. M. Franz, K. Kościelniak, Z. Pilarczyk, Toruń 2015, s. 271–297 (+mapa).
Marciniak W., Obraz Wołynia w wybranych wspomnieniach polskich mieszkańców regionu deportowanych w głąb ZSRR w latach II wojny światowej, „Echa Przeszłości”, nr XX/2 (2019), s. 283–303.
Marciniak W., Odzyskać nadzieję, wrócić do Ojczyzny. Związek Patriotów Polskich w Południowym Kazachstanie 1944–1946, Łódź 2021.
Marciniak W., Wilno podwójnie utracone. Deportacje mieszkańców Wileńszczyzny w głąb ZSRR w latach 1940–1941 i ich stosunek do repatriacji na tereny Polski pojałtańskiej w latach 1945–1946, [w:] Między Wilnem a Olsztynem. W siedemdziesiątą rocznicę przybycia Polaków z Wileńszczyzny na Warmię i Mazury, red. P. Bojarski, A. Szmyt, Olsztyn 2016, s. 11–26.
Pacuła J., Słowa z „domu niewoli”. Leksyka łagrowo-zesłańcza we wspomnieniach Beaty Obertyńskiej, „Prace Językoznawcze”, nr XXI/4 (2019), s. 177–194.
Przerwane biografie. Relacje deportowanych z Polski w głąb Sowietów 1940–41, wybrała E. Kołodziejska-Fuentes, Warszawa 2020.
Sariusz-Skąpska I., Polscy świadkowie GUŁagu. Literatura łagrowa 1939–1989, Kraków 2002.
Siemaszko E., Siemaszko W., Mordy ukraińskie na Wołyniu w czasie II wojny światowej, [w:] Europa NIEprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772–1999, red. K. Jasiewicz, Warszawa 1999, s. 1035–1055.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Wprowadzone na stronie dane użytkowników wykorzystywane są wyłącznie do celów umożliwiających wydawanie Wrocławskiego Rocznika Historii Mówionej. Dane w postaci adresów mailowych, nazw i innych informacji o użytkowniku nie będą udostępniane osobom trzecim w innym zakresie i do innych celów.
